- Βιθυνία
- Ιστορική γεωγραφική περιοχή της βορειοδυτικής Μικράς Ασίας, μεταξύ του Εύξεινου Πόντου, του Βόσπορου και της Προποντίδας στα Β, της Παφλαγονίας στα Α, της Μυσίας στα Δ και της Φρυγίαςστα Ν. Μορφολογικά αποτελείται από παράλληλες οροσειρές με κατεύθυνση Α προς Δ, κυριότερη από τις οποίες είναι ο Βιθυνικός Όλυμπος, που τον διασχίζει εγκάρσια η κοιλάδα του Σαγγαρίου. Οι βροχοπτώσεις είναι άφθονες και οι πλαγιές των βουνών καλύπτονται από δάση και βοσκότοπους. Ο πληθυσμός ασχολείται με την κτηνοτροφία και τη γεωργία (σιτάρι, καλαμπόκι, ελιές, καπνός, ζαχαρότευτλα και ξηροί καρποί).
Ιστορία. Οι πανάρχαιοι κάτοικοι της Β. ήταν οι Χετταίοι, τους οποίους εκτόπισαν αργότερα οι Φρύγες και οι Μυσοί. Τους τελευταίους αυτούς διαδέχτηκαν οι Έλληνες άποικοι, κυρίως από τα Μέγαρα, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν και ίδρυσαν πόλεις στα παράλια, όπως η Χαλκηδών, η Νικομήδεια, η Κίος, ο Αστακός κ.ά. Στο εσωτερικό είχαν εγκατασταθεί Τρώες και Βιθυνοί, τους οποίους όμως αργότερα εκτόπισαν Μυσοί και Τεύκτροι. Από τις πόλεις του εσωτερικού σπουδαιότερες ήταν η Νίκαια, η Προύσα και το Βιθύνιον, αποικία των Αρκάδων.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η Β. αρχικά περιλαμβανόταν στη λυδική αυτοκρατορία και αργότερα, επί Κύρου, πέρασε στους Πέρσες μέχρι την κατάληψή της από τον Μέγα Αλέξανδρο. Το 71 π.Χ. την κατέλαβαν οιΡωμαίοι και αποτέλεσε ρωμαϊκή επαρχία. Εκεί αυτοκτόνησε οΑννίβας, οοποίος μετά την ήττα στη Ζάμα είχε καταφύγει στην αυλή του Βιθυνού βασιλιά Προυσία.
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους η Β. είχε χωριστεί σε τρία θέματα (Οπτιμάτου, Οψικίου και Βουκελλαρίων). Κατά τους χρόνους εκείνους όμως λεηλατήθηκε από τους Γότθους και υπέστη μεγάλες καταστροφές από τις επιδρομές των Αράβων, των Σταυροφόρων, των Σελτζούκων και των Τούρκων. Όταν κυριεύτηκε η Κωνσταντινούπολη από τους Λατίνους, στη Νίκαια εγκαταστάθηκε η πρωτεύουσα της ελληνικής αυτοκρατορίας (1204-59). Στην ίδια πόλη είχε συνέλθει το 325 μ.Χ. η Α’ Οικουμενική Σύνοδος. Η Προύσα, εξάλλου, διετέλεσε πρωτεύουσα των Τούρκων, όταν αυτοί κατέλαβαν τη Β. Στη Χαλκηδόνα επίσης συνήλθε η ομώνυμη σύνοδος το 450 π.Χ. Επειδή βρισκόταν σε θέση στρατηγική και κοντά στα στενά των Δαρδανελίων, η Β. υπήρξε κατά καιρούς θέατρο πολλών πολέμων.
Ο πληθυσμός της την εποχή της τουρκοκρατίας ήταν κατά το μεγαλύτερο μέρος ελληνικός, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή όμως έλειψε το ελληνικό στοιχείο.
«Νεκρή φύση», πίνακας του Σπ. Βικάτου (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα).
Ο βασιλιάς της Βιθυνίας Νικομήδης Β' ο Επιφανής (149-127 π.Χ.) σε νόμισμα της εποχής.
Dictionary of Greek. 2013.